Türkiye’de Mermer Olarak Değerlendirilen Kayaçlar

26.04.2024

4.291

1-Hakiki Mermerler;

Kireçtaşı ve dolomit gibi karbonatlı kayaçların metamorfizması sonucu oluşan hakiki mermerler genellikle açık renktedirler. Mineralojik yapısındaki kalsit minerallerinin boyutları, oluşum sırasındaki sıcaklık ve soğuma hızı ile yakından ilişkilidir. Oluşum ve sonrasında etkili olan tektonik kuvvetler nedeniyle mermer çatlaklı ve kırıklı bir yapı kazanır. Bu yapı içinde dolaşan yeraltı ve yüzey sularının içerdikleri elementlere ait çeşitli bileşikleri bırakmaları sonucu mermerlerde damarlar halinde renk değişiklikleri ortaya çıkar. Türkiye’deki dağılımları;

• Marmara Adası Mermerleri
• Afyon, İscehisar Mermerleri
• Eskişehir, Sivrihisar Mermerleri
• Sakarya, Harmantepe-Dokurcun ve Akyazı Mermerleri
• Muğla, Hamursuztaşı Mermerleri • Yalova Mermerleri
• Akhisar Mermerleri
• Maraş, Göksun Mermerleri
• Edremit, Kazdağı Mermerleri
• Kırşehir, Temirli Mermerleri
• Kastamonu, Araç-Tosya –Çatalzeytin Mermerleri

2-Konglomera ve Breşler

Çeşitli kayaç parçalarının akarsu ortamında uzun mesafeler boyunca taşınıp, orta-iyi derecede yuvarlaklık kazanması sonucu oluşan, tane boyu 2 mm.’den büyük çakıl ve blokların kum ve doğal çimento ile bağlanıp pekişmesiyle konglomera adı verilen sedimanter kayaçlar meydana gelir. Kesilerek plaka halinde getirilen konglomeralar parlatıldıktan sonra inşaatlarda kaplama malzemesi olarak kullanılır. Konglomeralarda çakılların yaklaşık aynı sertlikte olması ve çimento ile iyi bir şekilde birleşmiş olması istenir. Çimentonun boşlukları doldurma derecesi iyi değilse kayaç boşluklu olur. Çakılları yuvarlak olan konglomeralara puding denilmektedir.Bu tür mermere örnek olarak Hereke Pudingleri verilebilir. Mermerlerin tektonik hareketlerle kırılıp parçalanması sonucu oluşan köşeli çakıllar kimyasal yolla çökeltilmiş bir çimento ile bağlanırsa breşler oluşur. Çimentonun rengi kırılan parçalardan farklı olduğu için, breşler cilalandığı zaman damarlı ve çok renkli güzel bir görünüm arz ederler. Türkiye’deki Konglomera ve Breş dağılımları;

• Bilecik, Gülümbe-Söğüt Mermerleri
• Bursa, Orhaneli Mermerleri
• Sakarya, Harmantepe-Dokurcun Gri Mermerleri
• Gebze, Kutluca Fosilli Bej Mermerleri
• Ankara, Haymana Bej Mermerleri
• İskenderun Siyah Mermerleri
• Konya, Bozkır Kahverengi-Kızıl Mermerleri
• Adana, Toros Bej Mermerleri

3-Magmatik (Derinlik ve Yüzey ) Kökenli Mermerler

Bileşimlerinde belirli oranda kuvars, hornblent, feldspat ve mika gibi silikatlarla opak mineraller bulunan bu tür kayaçların gerek üretimleri gerekse işlenip cilalanmaları daha zordur. Diğer yandan dış etkilere dayanımları diğer mermerlere oranla fazladır. Bu yüzden kullanım alanları her geçen gün artmaktadır. Granit, diyabaz, serpantin, bazalt, kristalin şist ve gyanslar bu tür kayaçlardan en önemlisidir. Türkiye’deki magmatik kökenli mermer dağılımları;

• Balıkesir, Kapıdağ Graniti
• Bursa, Armutlu Graniti
• Eskişehir, Sivrihisar Graniti
• Gümüşhane Granitleri
• Gemlik, Zambakkaya Diyabazı
• Bilecik, Kürselik-Abbaslık Serpantini

4-Traverten ve Oniks

Kalsiyum karbonatlı sıcak suların bünyesinden karbondioksitin ayrılması sonucu oluşan bu mermerler, işletilmesi oldukça kolay, çok yaygın olarak kullanılan hafif kaplama malzemeleridir. Travertenler, sünger gibi gözenekli olmalarına karşın dayanıklı ve oldukça serttir. Çıkarma, delme ve kesilmenin kolay olması, kolay yapıştırılabilmesi, fazla miktarda bulunması, demir oksit hidroksit içeriği nedeniyle beyazdan sarı, bej ve hatta kahverengiye değişen renklere sahip olması gibi nedenlerle dış cephe kaplamalarında tercih edilmektedir. Oniks ise, soğuk bikarbonatlı kaynak sularının zamanla oluşturduğu kristalli, kompakt ve yarı şeffaf olan çökeline denir. Onikse su mermeri de denilmektedir. Burada tanımlanan oniks, bileşimi silis olan kalseden cinsi oniksle karıştırılmamalıdır. Türkiye’de traverten ve oniks dağılımları;